PABLO SOROZABAL (1897-1988)
Konpositore
eta orkestra zuzendaria (Donostia 1897-Madril, 1988). Opereta eta
zarzuelaren azkenetariko sortzaile ezagunetarikoa. Sorozabal lan
sinfoniko, koral eta instrumentalen katalogo garrantzitsu baten egilea da.
Aipatzekoa da baita, txisturako egin zuen errepertorioa.
Langile-familia
euskaldun batean jaioa. Jose Mari aita, hargina lanbidez eta
"Asteasu" eta "Portzale" ezizenez ezaguna, bertsolaria izan
zen denbora batez. Musikari gazteak haurtzaroa kaleetan igaro zuen eta
oinarrizko heziketa eskasa izan zuen.
Akademiako
musikarekin eduki zuen lehen kontaktua Euskalerriko Adiskideen Elkarteak
eskaintzen zituen doako solfeo klaseei esker izan zen. Han biolin eta pianoko
klaseak ere jaso zituen. Laster sartu zen Donostiako Orfeoiaren haurren
sailean, erakundeari berari lotua zegoena.
Nerabe
zela, instrumentista moduan hasi zen lan egiten zinema, kafe, gau-jai,
zarzuelaren ikuskizun eta hiriko beste ekintzetan. Musikako lehen lanpostua,
Novedades zinemako biolinista bezala izan zen beste hiru kideekin.
Garai
honetan hasi zen Sorozabalen interesa konposizioaren inguruan. Hain miretsia
zuen Jose Maria Usandizaga (1915) hil ondoren.
MAITE
Sorozabalek “ los indepebdientes” izenarekin ezagutzen den Donostiako gazte bohemio eta
ikonoklasten taldea osatzen du. Talde honen bilerei esker etorkizuneko aukera
intelektual eta artistikoak ikusi zituen, eta baita sentsibilitate politiko
baten garapena ere, sozialismo eta anarkismoaren artean kokatua zegoena.
1919an Madrilera joan zen. Orkestra Filarmonikoan sartu zen. Urte bat beranduago Donostiako Udalaren ikasketa beka bat lortu zuen, euskal gaien inguruko harirako Cuarteto berri bat aurkeztu ondoren. Sorozabal Leipzigera joan zen bizitzera. Alemaniako egonaldia Gipuzkoako Aldundiaren urteko pentsio bati esker luzatu zen. Bertan orquestra bat alokatu eta zuzendari moduan debuta egin eta Capricho español bere lana estreinatzeko aukera izan zuen.
Sorozabalek sormen esfortzu guztiaren arreta antzerki lirikoan jarri zuen. Arlo honetan, azkar nabarmendu zen garaiko autore dohatuenetako eta berritzaileetako bat bezala. Bere bizitza behin betiko 1933an egonkortu zen, Enriqueta Serrano aktore abeslariarekin ezkondu eta Madrilen bizitzen jarri zenean. Urte bat beranduago bere seme bakarra izango zen Pablo jaio zen. Errepublika garaian, Sorozabalek beste bi arrakasta lortu zituen La del manojo de rosas (1934) sainete lirikoarekin bata eta La tabernera del puerto (1936) zarzuela handiarekin bestea. Aipamen berezia merezi du Adiós a la bohemia (1933) "opera txikiak", Pio Barojaren libretoarekin egina.
La del manojo de rosas. Zarzuela.
Gerra
zibila hasi zenean erbeste aldiari uko egin zion eta Udal Bandaren
zuzendaritzapean jarraitu zuen. 1937an Levante eta Katalunian ibili ziren,
Madrileko frontearentzat dirua biltzen. Euskal milizientzat ereserki bat idatzi
zuen, Eusko indarra-Euskadi libre, urte batzuk
geroago Marcha de Deva bezala
aurkeztuko zuena. Gerra egoerak txundituta, 1938an dimisioa aurkeztu zuen bere
postuan eta gatazkaren amaiera Valentzian itxaroten du.
Bere
egoera Erregimen berriaren aurrean estua zen eta Egile eta Editoreen Elkarteko
batzorde batek "erreserbekin" baztertzen du. Musikaria liskar
profesionalen biktima da eta zenbait boikot eta zentsura jasaten ditu. Hala
ere, publikoa bere alde eduki zuen eta baita kritikaren begirunea ere.
DEBA
Gerra osteko
jendaurreko itxurazko berritzeak ez ditu alde batera utziko autoritate eta
erakundeekin dituen liskarrak eta eztabaidak. 1952. urtean Orkestra
Filarmonikoan zuen kargua utzi zuen.
Sorozabalek
poliki-poliki hasieretako euskal ildoari ekiten dio berriz ere konpositore
bezala. Euskal folklorean oinarrituriko pieza instrumental eta koralak
idazten ditu, hala nola, Nemesio Etxanizen hitzak zituen Gernika (1966-1976)
kantata.
Musikariaren
samintasuna eta frustrazioa handituz joan ziren bere azken egunak iritsi arte.
Ospea eman zion eta partaide zen
musika eta antzerki tradizioaren kolapsoa, tristura handiz bizi izan zituen.
Garaiko gizartearen kultura zaletasunak :futbolaren ikuskizuna, rock
musika, telebista… gorroto zituen. Etsipen profesional eta politikoez gain
pertsonalak ere izan zituen: bere emaztea 1958an hil zen eta bi urte geroago
Sorozabalek ezkerreko begian zoritxarreko operazio batzuk izan zituen,
hauetatik erabat inoiz sendatu ez zelarik.
1988an bere
Madrileko etxean hil zen omenaldi eta sari ezberdinak jaso ondoren ,
baina heldutasunean zehar hain maite izan zituen bere bi lanak
estreinatuak ikusi gabe: Juan Jose eta Gernika obraren
behin betiko bertsioa, musikariak bere amari eskainitakoa.
GERNIKA
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina